Nậm Cắn, tiếng Thái nghĩa là “cùng chung dòng suối”, mang một nghĩa rất đẹp: Việt Nam và Lào, hai nước chung một dòng nước.
Nậm Cắn – một miền đất nhớ
Tôi luôn nhớ về miền đất ấy. Nỗi nhớ như một dòng suối ngầm mạnh mẽ âm ĩ chảy trong lòng, nhắc rằng tôi đã đến và đã thấy, đã thở và đã sống, đã gặp và yêu nơi đây. Từ cành hoa đào nở ở ven con đường chênh vênh lên bản, nơi bờ rào gỗ bên nhà… như những đốm sáng nhỏ xíu mà ấm áp giữa cái mờ sương trên độ cao hơn 1.400 m của dãy Phuxailaileng. Từ vẻ ngẫm nghĩ suy tư của ngọn cỏ khô vương trên cánh cổng gỗ đến cái chênh chao, cái thoáng đãng của những dãy núi mờ xanh bất tận miền biên viễn. Chốn biên cương nơi địa đầu Tổ quốc ấy từng ghi dấu trong tôi hai chữ: Nậm Cắn.
Nậm Cắn đã làm du khách vấn vương
Xã vùng cao ấy nằm bên Quốc lộ 7A, nối liền xứ Nghệ với địa đầu miền Tây, cách thị trấn Mường Xén 20 km lên hướng biên cương. Cùng với những chuyến xe chở bao mặt hàng thông thương, đưa biết bao người Việt, người Lào qua lại làm ăn buôn bán, cái tên Nậm Cắn đã bước ra ngoài những mái gỗ xám, bay cao hơn những con đường mòn vắt vẻo giữa lưng chừng trời, đã trở thành một cái tên quen thuộc với bao người, đặc biệt là với những lữ khách lang thang.
Nơi đây đã đưa biết bao người Việt, Lào qua lại vùng biên cương làm ăn buôn bán
Bao năm tháng đi qua vẫn không làm miền đất ấy đổi thay. Vẫn còn nguyên đó những mái nhà gỗ xám của người Mông nằm im lìm lặng lẽ sau hàng rào gỗ, hàng mận xanh trong trẻo, nắng sớm tràn về qua khe núi dệt thành tấm áo lưới óng ánh mềm mại như tơ lụa, cái lạnh của rẻo cao vẫn ngấm ngầm thấm vào da thịt, và tiếng khèn Mông vẫn còn da diết, trầm bổng dưới hiên nhà.
Qua bao nhiêu năm tháng vẫn không làm vùng đất Nậm Cắn thay đổi
Bạn bảo, người dân Nậm Cắn mấy năm nay đã được nghe bản tin vùng biên của bộ đội biên phòng (BĐBP), lại có nhiều người dân nghe BĐBP trồng hoa ly bán về làm đẹp miền xuôi, và giúp người ở mường “trời thấp, đất cao” chốn biên viễn này phần nào bớt đi nhiều vất vả. Nghe vậy, lòng chợt như ấm lại nhiều, lại cứ muốn la đà, chênh chao vướng vít cùng sương và mây đất Nậm Cắn.
Nhờ BĐBP người dân đã phần nào đỡ vất vả hơn
Đường lên Nậm Cắn ù tai vì độ cao, vì những gì mà người đi xa không biết nữa. Có phải tôi đang đi cùng cả miền Tây xứ Nghệ, nơi triền miên thẫm xanh đại ngàn đang ùa vào tôi trên độ cao hơn 1.400 m của Puxailaileng mang vẻ trầm mặc.
Đường lên Nậm Cắn với độ cao hơn 1.400m
Ông già người Mông ngồi trên chiếc ghế gỗ, đồ đạc trong nhà hầu như đã không có gì, chủ yếu là củi khô xếp đầy trong nhà và đó cũng là thứ chất đầy ngoài ngõ. Nhưng cái sức sống mãnh liệt của những người dân rẻo cao ở sau vẻ mộc mạc và chân phương ấy tựa như những mầm cải, cây ngô đang trỗi mình trong rẫy để vươn lên cao đón lấy nắng sớm.
Dù cuộc sống còn nhiều khó khăn nhưng sức sống trong mỗi người dân vẫn vô cùng mãnh liệt
Nậm Cắn ngày tôi qua, có cô gái quay tơ bên khung cửi buổi sớm bên đường. Một cách giản đơn mà mộc mạc đến khó tin, chiếc khung cửi được làm từ những dóng tre khô, hình thoi, đặt ngay trước sân nhà.
Ánh mắt hiền lành của em nhỏ vùng cao
Bóng đứng se sợi in hình dưới nắng sớm, trong không gian tĩnh lặng đến nao lòng, ngỡ như có thể nghe thấy cả tiếng gió đang reo trên cây, tiếng cánh hoa hồng bật nở khe khẽ sau bờ rào gỗ, tiếng trẻ con khóc lẫn trong tiếng vỗ về nghe như xa như gần, tiếng bước chân lạo xạo trên đường.
Đến cả nụ cười cũng ôi sao mà mộc mạc đến thế
Từ hướng Mường Xén lên đến Nậm Cắn, đứng từ con đèo ngã ba Noọng Dẻ là cao điểm đẹp nhất để ngắm toàn cảnh thung lũng Mường Xén. Đường 7A mềm mại như một dải lụa đào vắt ngang lòng thung lũng, hàng sa mộc kiêu hãnh vươn mình dưới ánh mặt trời, và những mái nhà gỗ xám mốc phảng phất làn khói hư hư ảo ảo sau những bờ rào đá.
Cô gái miền cao thẹn thùng e ấp
Ở nơi tận cùng của cực Tây ấy, Nậm Cắn giống như một cô sơn nữ mới lớn, vừa căng tràn sức trẻ lại vừa e ấp thẹn thùng. Dưới kia, thị trấn Mường Xén như một bức tranh bé xíu nhưng sắc nét của một thị trấn nhỏ vùng biên với rộn rã sắc màu của những mái nhà cao thấp nhấp nhô bên cái thẫm xanh trầm mặc của đại ngàn và thao thiết chảy một dòng Nậm Mộ, như sợi chỉ trắng yêu thương ôm ấp lấy thị trấn miền sơn cước.
Vẻ đẹp sao mà hiền hòa dung dị đến thế
Đặt balô xuống, người lữ khách ngồi tận hưởng không gian thanh bình của nơi bản nhỏ, đối diện với một cánh đồng ngô bên kia đường. Lòng nhẹ tênh, thấy rộn ràng, vui khi gặp đám trẻ tan học, dăm ba chiếc gùi qua lại, đôi chiếc xe đạp thật vội vàng.
Mọi thứ đều thật thanh bình
Cũng thấy lòng vương vấn khi gặp em cô gái Nậm Cắn với ánh mắt buồn rười rượi thẫn thờ, quanh quẩn cả buổi bên khung cửi, không quay một vòng, không một lần chạm vào gióng tre.
Bất chợt, như dâng lên từ núi, nắng đã xuyên những sợi vàng lung linh lên trập trùng vùng Nậm Cắn. Những người phụ nữ quanh quẩn trong nhà bước ra hiên ngồi hong nắng và bắt đầu thêu thùa. Một buổi sáng lung linh, nắng sớm, sương mai, ánh sáng, hơi thở của núi, của rừng, sắc xanh của trời, tiếng rì rầm của rẻo cao… Tất cả kể về một Nậm Cắn đã qua trong tôi.
Nậm Cắn sẽ mãi là một kỉ niệm khó quên
Xem thêm: Bản pơmu miền cổ tích giữa núi rừng Tây Bắc
My Thái ( Theo zing, độc giả Trần Hải)
